Gluten – czy musisz z niego rezygnować?

Jakiś czas temu na rynku żywieniowym i dietetycznym zrobiło się bardzo głośno o glutenie. Powszechna opinia głosiła i w sumie nadal gdzieniegdzie głosi, że gluten jest niezdrowy, że „zakleja” i powoduje szereg przykrych dolegliwości gastrycznych od wzdętego brzucha po wszelkie reakcje alergiczne. Jednym słowem – gluten jest be i należy go odstawić. Całkiem! Wraz z modą na rzucenie glutenu weszło w życie szaleństwo przedsiębiorstw produkujących żywność. Cheb bezglutenowy, makaron bezglutenowy, płatki śniadaniowe bezglutenowe. To jeszcze ok. Ale oprócz tego firmy zaczęły produkować mięso bezglutenowe, sery bezglutenowe, słodycze bezglutenowe i pewnie jeszcze, jakby się dobrze w sklepie przyjrzeć, to i wodę bezglutenową i żele pod prysznic też. Trochę koloryzuję, ale bardzo ważne jest, żebyś zauważyła, jaki biznes rozkręcił się na rynku spożywczym odkąd popularna trenerka i wiele innych mniej bądź bardziej znanych osób zaczęło wychwalać dietę bezglutenową. A widziałaś ceny w sklepie bezglutenowych produktów? Tak, to jest dopiero biznes!

No dobrze, ale zacznijmy od początku, mianowicie od tego, czym jest ten przerażający i „trujący” gluten.

Czym jest gluten?

Gluten to mieszanina białek roślinnych: gluteniny oraz gliadyny. Występuje ona w ziarnach niektórych zbóż, np. pszenicy, żyta czy jęczmienia. Gluten posiada właściwości, które zatrzymują pęcherzyki dwutlenku węgla w cieście, nadaje ciastu ciągliwą konsystencję. To dzięki tym właściwościom chleb pszenny jest puszysty i taki smaczny, a makaron pszenny zachowuje swoją strukturę po ugotowaniu, nie kruszy się jak niektóre makarony roślinne.

Do produktów naturalnie bezglutenowych zaliczamy: kukurydzę, ryż, ziemniaki, soję, grykę, proso, tapiokę, amarantus, maniok, fasolę, soczewicę, sorgo, orzechy, mięso, warzywa oraz owoce.  

Kiedy należy całkowicie wykluczyć gluten z diety?

Gluten wykluczamy z diety całkowicie w momencie, gdy zostanie zdiagnozowana u nas celiakia. 

Celiakia to choroba immunologiczna, glutenozależna, w trakcie której organizm produkuje przeciwciała przeciwko glutenowi, uszkadzając kosmki jelitowe. Na celiakię choruje 1% populacji. Jest to choroba wielce upierdliwa, ponieważ zrezygnowanie z glutenu wiąże się z całkowitą zmianą diety. Nie wolno wtedy jeść produktów z glutenem, ale również takich, które mogłyby być zanieczyszczone glutenem (jak chociażby orzechy, czy strączki z fabryki, gdzie produkuje się artykuły spożywcze z glutenem). Jedzenie na mieście czy w gościach staje się małym koszmarem, bo ciężko przewidzieć, z jakich składników (czy całkowicie wolnych od zanieczyszczenia glutenem) został wykonany posiłek.

O konsekwencjach spożywania glutenu przez osoby z celiakią nie będę pisała, bo one doskonale wiedzą od lekarza, co mogą jeść a czego absolutnie nie i co wiąże się z niezastosowaniem do zaleceń. 

Kiedy należy ograniczyć gluten?

Może zadziać się tak, że nasz organizm będzie reagował wrażliwie na produkty glutenowe jak chleb pszenny, makaron pszenny czy kaszę. Jest to tak zwane uczulenie na gluten (nie mylić z celiakią). Gluten z racji tego, że jest popularnym alergenem, uczula około 10-25% osób z alergiami pokarmowymi. Alergia na gluten może objawić się natychmiastowo, poprzez wymioty, nagłą biegunkę czy pokrzywkę skórną, albo z opóźnieniem w postaci zaostrzenia atopowego zapalenia skóry czy biegunki.

Gdy z niewyjaśnionych powodów czujesz się źle po jedzeniu, miewasz problemy gastryczne czy problemy ze skórą zrób testy alergiczne. Może okazać się, że masz alergię na gluten (lub inny składnik pożywienia). Jeśli tak będzie skonsultuj zalecenia żywieniowe z lekarzem lub dietetykiem.

Uwaga!

Nieuzasadnione ograniczenie spożycia produktów glutenowych może spowodować nadwrażliwość na gluten.

Sprawa wygląda tak, że jak przestaniesz jeść całkowicie chleb i po jakimś czasie zechcesz do niego wrócić, może się okazać, że nie będziesz mogła go jeść bez bólu brzucha czy wzdęć. Przynajmniej przez jakiś czas. Wiem, bo kiedyś sama tak zrobiłam😉 Nie polecam! 

Oprócz tego nie znamy skutków długotrwałego wyeliminowania glutenu z diety, ponieważ moda na dietę bezglutenową zyskała popularność stosunkowo niedawno. 

Jeśli po normalnej wielkości posiłku nie czujesz się ociężała, nie boli Cię brzuch, nie masz wzdęć a Twoja skóra nie sprawia większych problemów, odradzałabym rezygnację z glutenu.

Parę słów o kosztach diety bezglutenowej.

Jak wspomniałam na początku, przemysł spożywczy łyka jak pelikan wszelkie mody żywieniowe. Ba! Sam je często kreuje zachęcając influencerów do promocji swoich „zdrowych” i „lepszych” produktów. W końcu płatki kukurydziane bezglutenowe (przypominam, ze kukurydza sama w sobie glutenu nie posiada) są droższe od tych zwykłych. Tak samo wędlina, czy cokolwiek innego wypuszczą na rynek, jako bezglutenowe. Dlatego czasem warto się zastanowić, kto na tym wszystkim zyskuje - my, jako zdrowsi, bo bojkotujący gluten konsumenci, czy może ktoś inny?...

Jak widać z powyższych, gluten nie jest taki straszny jak go malują. Zauważ, ze tylko 1% populacji ma wskazania do całkowitego zrezygnowania z glutenu. 1/10-1/4 alergików również może mieć podstawy, aby gluten odstawić lub ograniczyć (w zależności od zaleceń lekarza). Natomiast cała reszta może jeść tak jak do tej pory chleb, kaszę, makarony i inne produkty spożywcze zawierające zboża glutenowe. I cieszyć się ich smakiem.